Commentaar door Bert Breij op beschouwingen Hans Aertsen
De persoonlijke beschouwing van Hans Aertsen over de mislukking van de ledendemocratie binnen de PvdA snijdt diep hout. Zijn analyse van de afbraak van instrumenten die leden werkelijk invloed konden geven, zoals voorcongressen, ledenpanels en de opvolging van moties, is pijnlijk, maar helaas herkenbaar. Juist daarom wil ik hier vanuit mijn eigen ervaring benadrukken dat het ook anders had kunnen lopen, want binnen PvdA Noord-Holland hebben wij ervaren wat de kracht van deze instrumenten kan zijn.
Als gewest hebben wij ledendemocratie niet alleen omarmd, maar ook concreet toegepast. De ledenpanels in Noord-Holland gaven een rijk en eerlijk beeld van wat er onder onze leden leefde, zowel jonger als ouder. Het ging niet slechts om het invullen van een vragenlijst, maar om het starten van een gesprek. De antwoorden, vaak zorgvuldig en met betrokkenheid gegeven, vormden steeds het startpunt voor verdere discussie. Het leverde niet alleen inhoudelijke inzichten op, maar versterkte ook het gevoel van eigenaarschap bij onze leden.
Voorcongressen, zeker wanneer die in combinatie met ledenpanels werden georganiseerd, boden een onmisbare plek voor het fysieke debat. Leden kwamen er samen, niet alleen om standpunten door te nemen, maar ook om elkaar beter te begrijpen en gezamenlijk richting te geven aan het gewestelijk en landelijk werk. Ik heb dit van dichtbij meegemaakt in mijn rol als tweemaal campagneleider voor de PvdA Noord-Holland tijdens de Statenverkiezingen. De uitkomsten van deze democratische processen waren geen papieren exercitie, maar hadden direct effect op hoe wij onze campagnes vormgaven en hoe we verkiezingsprogramma’s opstelden.
Die ervaring gaf mij als mede-ontwerper van verkiezingsprogramma’s, zowel landelijk, regionaal als in Amsterdam, het inzicht dat ledendemocratie méér is dan een procedure. Het is een instrument dat energie vrijmaakt, leden bindt, nieuwe ideeën oplevert en de partij weer terugbrengt naar haar wortels: de vereniging van leden. In Noord-Holland hebben we daar veel voordeel van gehad, juist omdat we het serieus namen en structureel hebben toegepast.
Daarom onderschrijf ik de scherpe analyse van Hans Aertsen, maar voeg er graag een positief perspectief aan toe. Het kán wél werken, mits bestuurders het instrument omarmen en het niet zien als last of ritueel, maar als kans om de partij te versterken. De voorbeelden uit Noord-Holland laten zien dat ledendemocratie de PvdA dichter bij de leden kan brengen, inhoudelijk rijker kan maken en electorale slagkracht kan geven.
Het is tragisch dat dit potentieel landelijk niet is benut, maar het is belangrijk om te onthouden dat de praktijk bewijst dat het kan. Ledenpanels en voorcongressen zijn geen overbodige luxe, maar een wezenlijke kern van partijopbouw. Dat is de les die ik zelf, met dank aan de ervaringen in Noord-Holland, blijf uitdragen.
Bert Breij