PvdA gaat de ledendemocratie verbeteren

Permanente Werkgroep Ledendemocratie heeft haar werk gedaan

Nanette Hogervorst werd in augustus 2020 als secretaris en projectmedewerker van de Permanente Werkgroep Ledendemocratie aangesteld. De  belangrijkste activiteit van de werkgroep was het schrijven van het rapport Zonder Ontmoetingsdemocratie Geen Ledendemocratie. Met Nanette, die na gedane arbeid per 1 juli 2022 vertrekt, kijken we terug op de periode van bijna een jaar die nodig was om het rapport op te stellen.

Het rapport is pas in april van dit jaar met de congrestukken voor het Congres van 11 juni j.l. vrijgegeven en op de website van de partij gezet, terwijl de Permanente Werkgroep Ledendemocratie het al in juli 2021 aan het partijbestuur had aangeboden. Wel had het Rode Nest het rapport al snel na het uitkomen ervan op hun website gezet, zodat het toch voor de leden toegankelijk was.

Onze vraag aan Nanette waarom het zo laat door het Partijbestuur werd gepresenteerd levert een pragmatisch antwoord op. De vorige partijvoorzitter, Nelleke Vedelaar, was bezig voorbereidingen te treffen voor het beëindigen van haar voorzitterschap en bovendien moest het hele circus rond de verkiezing van haar opvolger, waarvoor zich maar liefst acht kandidaten hebben aangemeld, worden voorbereid en begeleid. Nanette was in die tijd druk met het organiseren van ledengesprekken en bovendien kwam het rapport van Van Dam net uit, dus de timing was niet ideaal.

Ook het ledenpanel is een instrument van de PvdA geworden

Communicatie tussen leden onderling en de partij moet beter

In de opdracht van het Partijbestuur aan de Permanente Werkgroep Ledendemocratie staat dat ledendemocratie het fundament van de partij is. Niet voor niets is de ondertitel van het rapport “over eigenaarschap, ideeënfabriek en clubgevoel”. Na de coronaperiode, waarin we elkaar alleen digitaal konden ontmoeten, wordt de Permanente Werkgroep Lededemocratie gevraagd het begrip ontmoetingsdemocratie uit te werken en een voorstel te doen voor een optimale mix van online en fysieke bijeenkomsten.

Ook over ledenpanels wordt een advies gevraagd; daarbij wordt voorgesteld om dit in overleg met het Rode Nest te concretiseren.

Geconstateerd is dat de communicatie over ledendemocratie te wensen overlaat. Gevraagd wordt om richtlijnen rond communicatie en ledendemocratie, maar ook rond voorcongressen. Verder luidt de opdracht aan de werkgroep om criteria te formuleren voor een motievolgsysteem, de ledenkamer te optimaliseren en een advies voor de nieuwe stemapplicatie uit te brengen.

Tijdelijke werkgroep deed voorwerk

De voorganger van de werkgroep, de Tijdelijke Werkgroep Ledendemocratie, had al in maart 2020 geadviseerd om een permanente werkgroep aan te stellen, met een medewerker ter begeleiding van de vrijwilligers die de Permanente Werkgroep Ledendemocratie moesten gaan vormen. Die projectmedewerker werd Nanette. Zij stelde de voorstellen op, overlegde met de leden en het Partijbestuur en deed alle andere werkzaamheden die nodig waren om de werkgroep te laten functioneren. Behalve de voorzitter en de secretaris zijn alle leden van de werkgroep vertegenwoordigers van het Partijbestuur, het Presidium en de Verenigingsraad.

Een fundamenteel thema is, in eerste instantie, de verjonging van de partij. Uit een onderzoek uit 2021 bleek dat de vergrijzing van de PvdA toeneemt. Leden van 61 jaar en ouder maken ruim 58% van het ledenbestand uit tegen 15,5% die 40 jaar of jonger zijn. Ook blijkt het voor nieuwe leden bijvoorbeeld moeilijk om tussen de vaste kliek te komen. En er is verschil van oriëntatie op maatschappelijke organisaties tussen jong en oud. De oudere generatie voelt zich verbonden met de vakbeweging, terwijl de jongeren meer interesse hebben voor organisaties met een informele netwerkstructuur zoals  Black Lives Matter.

Daarnaast zijn er nog drie fundamentele thema’s benoemd, namelijk de partijcultuur, de partij als ideeënfabriek en het eigenaarschap.

De werkgroep zag mogelijkheden in het gebruik van ledenpanels van het Rode Nest als instrument om de mening van leden te peilen en de discussie over onderwerpen op gang te brengen, maar vond dat de aanpak wel wat wetenschappelijker mocht zijn. Sommigen van de werkgroep vinden vooral dat de uitslagen van ledenpanels teveel als vaststaande feiten worden gepresenteerd, met grafieken en statistieken, waardoor er voor de presentatie teveel aandacht wordt gevraagd, terwijl het juist gaat om de discussie achteraf over de onderwerpen en meningen die het resultaat zijn van zo’n ledenpanel. Maar men ziet echter ook mogelijkheden voor verbetering en adviseert om ledenpanels voortaan meer te gebruiken op alle niveaus.

Verder bleek dat de ledenkamer en het stemlokaal, die zijn opgesteld nadat het one-man-one-vote  systeem was ingevoerd, niet erg gebruikersvriendelijk zijn voor alle leden. Daarin moet verbetering komen. Ook wordt een voorcongres nieuwe stijl voorgesteld dat gemakkelijker toegankelijk is voor leden. Het verschil met het oude voorcongres is dat er geen moties of amendementen kunnen worden behandeld die niet in de ledenkamer staan en dus niet rechtstreeks op de agenda van het congres kunnen worden geplaatst als ze door de meerderheid op het voorcongres zijn aangenomen. Dat vond men teveel op een geitenpaadje lijken.

Communicatieadviseur Ledendemocratie

Na de laatste verkiezingen  is een discussieplatform Samen Online in “mijn PvdA” gemaakt waarop de leden met elkaar kunnen debatteren. Daarvoor zijn het stemlokaal en de ledenkamer niet geschikt, moties zijn tenslotte een sluitstuk en er is behoefte aan debat. Het hoort ook bij de ontmoetingsdemocratie die, volgens de werkgroep, behoorlijk moet worden verbeterd en het komt tegemoet aan een lang gevoelde behoefte van de leden.

De werkgroep heeft geadviseerd per jaar twee Politieke Ledenraden te houden en één congres. Het Partijbestuur vindt dat één Politieke Ledenraad per jaar voldoende is. Een motie op het congres om het aantal uit te breiden heeft het niet gehaald. Wat het wel haalde is een motie over het wegsturen van partijfunctionarissen met betrekking tot hun functioneren. De Permanente Werkgroep Ledendemocratie had al aangegeven dat partijfunctionarissen door leden ter discussie gesteld moeten kunnen worden als er vragen zijn over hun functioneren, mits dat op zorgvuldige wijze gebeurt en dus niet via de media. Het Partijbestuur voelde daar niets voor, maar het congres nam een motie aan die dat wel toestond.

In de jaren zeventig, toen er nog meerdere Partijraden per jaar werden georganiseerd, was het toenmalige partijbureau niet zo te spreken over de mate waarin leden het debat opeisten, memoreer ik, waarop Nanette constateert dat er weinig in de partij is veranderd. Daarom is het ook zo’n goede ontwikkeling dat het Partijbestuur ledendemocratie essentieel vindt.

De werkgroep heeft geadviseerd een communicatieadviseur partijdemocratie aan te stellen. De communicatie met de leden laat op diverse gebieden te wensen over. Leden worden onvoldoende ingelicht over hoe de partij in elkaar steekt en hoe het binnen de partij werkt, maar ook over inspraakmogelijkheden wordt onvoldoende gecommuniceerd. Oproepen om deel te nemen aan  Ledenkamer of Stemlokaal, bijvoorbeeld, staan onderaan een mailing weggemoffeld. Voor leden die nog niet goed thuis zijn in de partij wordt het echt moeilijk om mee te doen. Ook vindt de werkgroep dat het taalgebruik wel wat minder formeel en wollig kan en dat er minder afkortingen gebruikt zouden moeten worden.

Er moet meer gedebatteerd kunnen worden

Nanette vertelt dat er, voor het rapport geschreven werd, is gesproken met de gewesten, de jongeren, de netwerken, oud-voorzitter Ruud Koole, de Verenigingsraad en het Presidium. Al die reacties zijn in het rapport meegenomen en gepresenteerd aan het Partijbestuur en aan de TK-fractie. Daarna is het inhoudelijk niet meer aangepast, behalve op het gebied van het digitale platform, omdat men veel haken en ogen zag voor zowel de financiën als de capaciteit op het partijbureau.

Er zijn ook voorstellen gedaan om het wat levendiger te maken binnen de partij, zoals het organiseren van debattrainingen en debatwedstrijden en online en offline contentvoorstellen om het debat te stimuleren.

Over de online discussie is besloten dat er inhoudelijk op thema’s gediscussieerd moet kunnen worden. Iedereen kan op een onderwerp reageren in de vorm van een bijdrage of artikel. Dat moet wel op naam, zoals dat ook in de Correspondent e.d. gebeurt. Het mooie is dat de verbeteringen die zijn voorgesteld, meteen opgepakt kunnen worden, want ledendemocratie heeft prioriteit.

In september komt er een opvolger voor Nanette die de ledendemocratie gaat begeleiden als projectmedewerker.

Nanette vond het een interessante manier om de partij op deze manier te leren kennen evenals de processen in de partij, bijvoorbeeld over hoe je tegenmacht organiseert, wat daarbij komt kijken en hoe dat gaat. Tussen september 2020 en juli 2021 is er goed en hard gewerkt. Ze heeft de werkgroep als zeer positief ervaren; met goede mensen die actief meededen. Eind vorig jaar zijn er twee leden van de werkgroep vervangen Bas Sepers, namens de Verenigingsraad, door Bert Breij en Marene Elgershuizen, namens het Presidium, door …. De opdracht was best lastig maar de adviezen hebben beslist meerwaarde gekregen door het harde werken van deze groep vrijwilligers. Het resultaat was dan ook een positief rapport, waar het Partijbestuur blij mee kan zijn.

Nanette gaat weer terug naar haar eigen bedrijf, er staat een freelance klus op haar te wachten en ze heeft er vertrouwen in dat de adviezen goed uitgewerkt zullen worden en dat het met de partij goed gaat.  En ze blijft gewoon lid van de PvdA.

Margreet Elings