Duiding van de uitslag ledenpanel over de Tweede Kamerverkiezingen 2021: hoe nu verder?
Dit is een persoonlijke beschouwing aan de hand van 110 pagina’s reacties op de open vraag van de ledenpanels die in de maanden maart en april in Noord-Holland en Utrecht werden gehouden.
Als recensent van het Rode Nest is mij gevraagd uw reacties op de open vraag te lezen en te duiden.
Aan de twee ledenpanels deden bijna 2500 leden mee. Op de open vraag kwamen meer dan 1000 reacties binnen; deze zijn anoniem. Antwoorden op een open vraag mag en kun je niet generaliseren. Dat zal ik ook niet doen, maar toch: 95% van de antwoorden toont een stellige en stevige betrokkenheid bij onze partij en toont ook hartverwarmende emoties.
Er is grote veranderingsbereidheid mits de lasten eerlijk worden verdeeld
Leden verwachten verbetering van samenwerking, zelfs samengaan met andere progressieve partijen
Bij al deze reacties krijgt vooral Liliane vele honderden waarderende opmerkingen, maar in veel antwoorden klinkt – vanzelfsprekend – ook teleurstelling door.
Er was hoop op een fors herstel, dan valt een uitslag van negen zetels natuurlijk tegen.
Er worden door u ruimschoots inhoudelijke suggesties gedaan. In de antwoorden klinkt niet alleen inhoud door, maar ook veel gevoel, twijfel en geregeld (zwarte) humor.
Ik citeer er een aantal:
- De wereld is veranderd, nu de PvdA nog.
- Linkse stemmers zijn welgestelde stemmers.
- Is de PvdA een groene partij met een sociaal hart of een sociale partij met een groen hart.
- Luister naar de harde realiteit van de jonge generatie.
- Waar blijft de inbreng van de wetenschap in onze Kamerfractie?
- Verbreed de blik, verdiep de discussie.
- De nieuwe Kamerfractie zou van mij uit negen Pieter Omtzigten mogen bestaan.
- Waarom werkt de PvdA niet met een team van leiders; dat vinden de media niet leuk, so what?
- Onze kernboodschap moet altijd over de toekomst gaan: blijf concrete idealen benoemen.
- Vertel verhalen als partij, schep hoop en vertel dat een beter milieu best geld mag kosten, als de lasten maar eerlijk worden verdeeld.
- Roep oude getrouwen terug: Bos, Samson, Asscher, Dijsselbloem en geef hen een rol in de partij.
- Fuseren om organisatorische redenen moet je niet willen: je moet het eventueel doen op basis van duidelijke doelen, die je wilt en moet willen bereiken.
Duizend adviezen
En zo zijn er maar liefst meer dan duizend reacties op de open vraag.
De belangrijkste en meest verwoorde beelden, die ik destilleer uit al uw reacties zijn:
- Ga vooral niet veel tijd en energie besteden aan het terugblikken; doe als partij wel aan enige zelfreflectie, maar ga het niet zoeken in allerlei organisatorische veranderingen.
- Ga vooral wel door met de ledenpanels, de respons is uitstekend (inmiddels al veel hoger dan op de vroegere, massaal bezochte congressen). Doe die panels vaker, misschien ook nog wel wat kortere vragenlijsten en leg ook gerust een aantal politieke keuzes aan ons voor. Het dwingt ons tot keuzes, tot het beoordelen van argumenten pro en contra en koppel vooral de resultaten terug naar de deelnemers. Panels zijn een onmisbaar onderdeel geworden van de ledendemocratie, om reden dat ik mijn stem kan laten horen, en omdat ik de resultaten teruggekoppeld krijg.
- Besteed in de partij veel energie om de keuzes van actuele thema’s, zoals klimaat, belastingen en woningbouwprogramma’s te onderbouwen met onze klassieke sociaaldemocratische waarden. Die zijn goed en blijven goed, maar het PvdA-imago is ouderwets en flets geworden. Het moet en kan moderner op basis van dezelfde principes.
- Vraag aan de nieuwe Kamerfractie om vooral feller in debat te gaan met de populistische partijen. Laat hen blijven vragen welke resultaten deze partijen tot nu toe hebben behaald en maak vooral duidelijk waarom wij een aantal van de keuzes die zij doen afschuwelijk vinden en zonder meer afwijzen.
- De overgrote meerderheid in de partij is altijd weer bereid verantwoordelijkheid te dragen, maar wil dat dat met een duidelijk profiel wordt gedaan. Een partijgenoot doet bijvoorbeeld de suggestie: als je gaat meeregeren en je zou de Milieuminister mogen leveren, haal dan Diederik Samson terug. En breng dan het eerlijke verhaal over het klimaat, inclusief de kosten en het eerlijk verdelen van de lasten.
- Een grote meerderheid binnen de partij is zonder meer voor goede samenwerking met Groen Links en andere partijen zoals de Partij voor de Dieren en Volt. Het opereren in een “linkse regenboog” met gezamenlijke programmapunten wordt ook zeker gedragen. Maar er is een grote beduchtheid voor een fusie. Waarom? Wie garandeert dat er na een fusie, toch weer niet snel afsplitsingen komen? We leven in een steeds verder versplinterend politieke partijenbestel. Maak morgen een nieuwe, progressieve samenwerkingspartij en overmorgen splitsen zich weer een of meerdere leden af. Je kunt dus stellen dat samengaan een goed idee is; je bent een paar jaar groter, maar daarna kalft het weer af. Zie ook de ervaring van het CDA. Een aantal van u vraagt: wat win je dan? Hier ligt een lastige opgave voor het partijbestuur.
- Een goede tip: probeer in het verlengde van wat Tjeenk Willink als informateur doet, de verbinding tussen progressieve partijen te versterken en doe dat op basis van een visie met een beperkt aantal scherpe, actuele programmapunten, die je kunt voorleggen aan ledenpanels.
- Heel opvallend is deze reactie van menig partijgenoot: haal oude getrouwen terug! Zij hebben veel ervaring. Het is een feit dat naast een goed programma, vertrouwde en stevige, gezichtsbepalende PvdA’ers met elkaar een team vormen en een inspirerend verhaal voor de toekomst vertellen. Als je luistert naar het merendeel van de deelnemers aan de ledenpanels, dan lijkt er geen enkel bezwaar te bestaan om Samson, Asscher, Dijsselbloem “ terug te vragen” en met Lilianne erbij een topteam te vormen, volgens een nieuwe leiderschapsformule. Het talentenverlies is groot geweest in de afgelopen jaren. Opvallend is dat onze politici van de laatste tien, twintig jaar wel degelijk aantrekkingskracht uitoefenen op verschillende groepen progressieve kiezers.
- Het belangrijkste signaal dat door menigeen wordt gegeven is: geef absolute prioriteit aan de groep leden onder de 40 jaar, in het programma en de personele invulling. Zij moeten bouwen aan de toekomst. Zorg voor een goede overdracht van ervaringen, via de Jan Schaperleergang of andere wegen. Geeft de groep onder de 40 een veel zwaardere stem, maar laat vooral hun ideëen en hun visie doorklinken. Luister naar de harde realiteit van jongeren en niet te vergeten, laat hun ook hun idealen verwoorden, of het nu gaat over het klimaat, Europa (denk aan de machtsstrijd tussen China en de VS), maar ook over de wenselijkheid dat de babyboomers best meer (vermogenswinst)belasting zouden mogen gaan betalen. Het beeld van de ouderwetse AOW-er is wel leuk, maar zet ons op het verkeerde been.
Idealisme moet aangescherpt
Kortom: Uw reacties bewijzen dat er grote veranderingsbereidheid is, mits de lasten maar eerlijk verdeeld worden en mits het idealisme – onze natuurlijke houding naar de toekomst toe – flink wordt aangescherpt in programma en presentatie.
Hoewel we in een conservatief landje wonen, is er alle ruimte voor een grote progressieve partij c.q. een groot progressief samenwerkingsverband. Dan zit herstel er bij de komende verkiezingen in! Begin bij de gemeenteraadsverkiezingen al met het samenstellen van een breed team van prominente, lokale PvdA-bestuurders, dat een aantal concrete resultaten heeft behaald op het gebied van onderwijs, zorg en volkshuisvesting. Laat dat zien in alle gemeenten en meldt dat we elkaar als PvdA’ers inspireren!
PvdA- leiderschap blinkt uit in elkaar versterken en een sterke teamgeest.
Ik heb bewust niet te veel aandacht besteed aan de samenwerkingsvraag tussen partijen. Het is duidelijk dat samenwerken en zelfs samengaan met Groen Links veel steun zal krijgen van de leden. Echter, dit is een zaak waarover het partijbestuur zich ongetwijfeld verder gaat buigen. Zo hoort dat ook. Het Rode Nest wil een broedende Rode Haan niet storen! Wie weet komt juist over dit samenwerken/samengaan een vervolgpanel.
Dat zou, schat ik in, een ledenpanel worden met een fantastisch hoge respons!
Louis Genet