Twee ledenpanels over de uitslag van de Tweede Kamerverkiezing
PvdA gewesten Noord-Holland en Utrecht hielden na de Tweede Kamer verkiezingen een ledenpanel over de uitslag met als motto: “Duiding Tweede Kamerverkiezingen – Hoe nu verder?”.
Met deze ledenpanels wilden de gewestelijk besturen de discussie binnen het gewest stimuleren en faciliteren. Het ging vooral over de resultaten van de Tweede Kamer verkiezingen en de toekomst van de partij, intern en in relatie tot de buitenwereld.
De vragenlijst was voor beide gewesten gelijk en kan nog steeds ook door andere gewesten worden ingezet.
De vragenlijst is tot stand gekomen in samenwerking met Het Rode Nest, dat ook voor de verwerking van de resultaten en de analyse ervan zorgde.
Er wordt nagedacht over samenwerking en wederopbouw maar ook over een nieuwe progressieve partij op links
De uitkomsten en analyse van dit ledenpanel werden op de regio-dag van het gewest Noord-Holland en de algemene gewestelijke vergadering van Utrecht gepresenteerd en vormden het startpunt voor verdere discussie met de leden.
Aan het ledenpanel hebben in beide gewesten, van de ruim 11.000 aangeschreven leden, ongeveer 2248 leden deelgenomen. Dat is een op de vijf, een hoge score, zeker in vergelijking met de opkomst van een doorsnee algemene ledenvergadering.
Niet duidelijk is de oorzaak van de nederlaag
Uit de beantwoording komen vele vraagpunten naar voren. Hier volgt een eerste korte beschouwing. De meest in het oog springende vraagpunten die het ledenpanel opleverde zijn:
- Wij zijn teleurgesteld over de verkiezingsnederlaag. Vooral omdat Links over de gehele linie verloor. En omdat de PvdA zelfs na vier jaar oppositie niet terug kwam.
- Wij weten niet goed genoeg wat de nederlaag heeft veroorzaakt. Is dat vanwege interne organisatie zoals die rond de lijsttrekker of gebrekkige zichtbaarheid van de PvdA?
In ieder geval moet de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen anders worden aangepakt. - In de Tweede Kamer kan de PvdA alleen meedoen aan een coalitie waar Links in zit. Via landelijke ledenpanels bespreken de leden van de PvdA een eventuele coalitie.
- De PvdA werkt toe naar samenwerking tussen linkse partijen. Om te beginnen op concrete punten naar de komende gemeenteraadsverkiezingen. Vervolgens werken wij toe naar landelijke gemeenschappelijke programmapunten en uiteindelijk naar een fusie toe.
- In plaats van fuseren kan de PvdA ook toewerken naar eigen opheffing ten gunste van een nieuwe partij op progressief links.
- Tot Links behoort: Groen links, SP, Partij voor de Dieren, D66, Denk en Volt.
- PvdA heeft weer een duidelijk gezicht nodig, een eigen “Omtzigt” of bekende coryfeeën van weleer.
- Voor de wederopbouw van de PvdA is het ledenpanel onontbeerlijk (je laat je stem horen en krijgt daar een terugkoppeling op).
- Om de teamgeest in de PvdA te herstellen, schakelt de PvdA meer dan ooit leden in die nu al bereidheid tonen om mee te doen (bijvoorbeeld via de vorming van spontane netwerken).
- De PvdA wil in de praktijk van alledag de sociaal democratische beginselen herkennen.
Elders in de Nieuwsbrief is een beschouwing van Louis Genet opgenomen naar aanleiding van het onderdeel “Open vragen”. Naast de beantwoording van gesloten vragen kon via een open vraag ook een hartenkreet in de beantwoording worden opgenomen. Aan elkaar geplakt levert dit ongeveer honderd pagina’s persoonlijke ontboezemingen, waarnemingen en concrete suggesties op over: “Hoe nu verder”. Zie voor een beschouwing hiervan elders in deze Nieuwsbrief het artikel: “Duiding uitslag open vraag ledenpanels Noord-Holland en Utrecht” van Louis Genet.
Verschillen tussen groepen respondenten
Allereerst waren enkele vragen opgenomen om de respondenten te kunnen categoriseren.
Zowel de leeftijdscategorie als de duur van het lidmaatschap van de respondenten komen redelijk overeen met die van het totale ledenbestand van de gewesten Noord-Holland en Utrecht. Wel hebben relatief gezien iets meer ouderen (60 jaar en ouder) aan het ledenpanel deelgenomen en relatief meer leden die vanaf 2020 lid zijn geworden.
Er bleken enkele nuanceverschillen te zijn tussen de categorieën leden.
Zo zijn de leden, die sinds 2020 lid zijn geworden, uitgesprokener over de reorganisatie van de partij en willen graag inhoudelijk bijdragen. De respondenten die vòòr 1970 lid zijn geworden zijn meer voorstander van samengaan op links en willen tevens meer bij de woonplaats en buurt betrokken zijn.
Wat betreft de antwoorden per leeftijdscategorie valt op dat de respondenten t/m 29 jaar zich sterker uitspreken over samenwerking en samengaan op links en voor landelijke ledenpanels. Zowel de categorie 30 t/m 39 jaar als die van 40 t/m 49 jaar staan positiever tegenover de verdere invoering van de ledendemocratie. De respondenten van 50-59 jaar willen graag een actieve inhoudelijk bijdrage leveren. Verder zijn er geen grote verschillen in de antwoorden per leeftijdscategorie of duur van het lidmaatschap.
Verkiezingsprogramma wordt zeer gewaardeerd
De eerste vragen gingen over de voorbereiding van de verkiezingen m.b.t. het verkiezingsprogramma, de kandidaatstelling en de lijsttrekker. Over het verkiezingsprogramma was men relatief het meest positief, over (de procedure van) de lijsttrekker het minst.
Vervolgens werd de mening gevraagd over de resultaten van de campagne. Die waren over het algemeen te verdeeld om goed te benoemen en werden niet voldoende gewaardeerd.
Over de uitslag van de verkiezingen zijn de respondenten uitgesproken ontevreden, zowel de uitslag in het algemeen als die van de PvdA in het bijzonder. Bij de uitslag van de PvdA hebben de volgende factoren een belangrijke negatieve rol gespeeld:
- Het terugtrekken van Asscher op een laat moment
- Onvoldoende tijd voor Ploumen om zich te profileren
- Deelname van de PvdA aan kabinet Rutte II (2012-2017)
- Weinig inhoudelijke issues tijdens de campagne
- Ploumen heeft aan een aantal tv-debatten niet mogen deelnemen, zoals het RLT debat.
De overige genoemde factoren speelden ook een negatieve rol, behalve de betrokkenheid van de leden bij de veranderingen en de koers van de partij, want daar was men neutraal over.
Wat betreft de formatiebesprekingen zegt in Noord-Holland 51% en in Utrecht: 61% dat alleen deelname van de PvdA aan de coalitie kan plaatsvinden als ook andere linkse partijen toetreden tot de coalitie. 60% (Utrecht 62%) van de respondenten is het eens met de stelling dat de leden door middel van een ledenpanel hun mening geven over het onderhandelingsresultaat voorafgaand aan een congres daarover.
Leden in Noord-Holland en Utrecht zijn het eens over samenwerking op links
Bij de evaluatie van de verkiezingsuitslag is ruim acht op de tien respondenten het eens met de stelling dat na de verkiezingsuitslag de PvdA geen brede volkspartij meer is. Over de stelling dat de PvdA nu een kleine kwaliteitspartij is met een beperkt aantal issues zijn de meningen verdeeld.
In Noord-Holland is 79% en in Utrecht 85% het eens met de stelling dat het na de verkiezingsuitslag noodzakelijk is dat de PvdA met de andere partijen op links gaat samenwerken.
De stelling over het samengaan op links scoort in beide gewesten iets meer dan 60%.
Wat betreft de prioriteit over het toewerken naar een samengaan, daarvoor kiest in Noord-Holland 46% en in Utrecht 41% van de deelnemers. Voor het toewerken naar het oprichten van een nieuwe partij op links, is in beide gewesten ongeveer een kwart te vinden. Men vindt dat eerst het samenwerken in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 afgewacht moet worden.
Van de partijen waarmee kan worden samengegaan op links geniet GroenLinks bij negen op de tien respondenten duidelijk de voorkeur.
Blijkbaar weinig leden bekend met de Verenigingsraad
De stelling dat de PvdA naar aanleiding van de verkiezingsuitslag geen commissies moet instellen en rapporten laten opstellen krijgt grote steun: Noord-Holland 83% (Utrecht 81%).
De stelling dat de Verenigingsraad van de PvdA een belangrijke rol zou moeten krijgen bij de reorganisatie laat een verdeeld beeld zien: in beide gewesten is ruim veertig procent het eens met een belangrijke rol, maar bijna de helft is neutraal. Dat laatste zou kunnen komen omdat leden onbekend zijn met de Verenigingsraad en men geen zicht op de rol van de Verenigingsraad in de partij heeft.
Met de stelling die aandacht vraagt voor de nadruk op afdelingen en gewesten bij de reorganisatie, als gevolg van de verkiezingsuitslag en als basis van de vereniging, is in beide gewesten bijna de helft het eens.
Van de respondenten is 48% (Utrecht 51%) het eens met de stelling dat de PvdA nu snel de verdere invoering van de ledendemocratie dient uit te voeren, terwijl 41% (Utrecht 38%) hierover neutraal is. De stelling dat de PvdA op korte termijn dient te starten met het regelmatig houden van landelijke ledenpanels om de mening van de leden over actuele kwesties te vernemen, krijgt brede steun: 69% (Utrecht 71%) is het er mee eens. Het instrument “Ledenpanel” kan daarmee als geaccepteerd beschouwd worden.
Met de stelling dat door de verkiezingsuitslag de werkelijkheid in de politiek is veranderd en de PvdA moet bezien of de organisatie van de vereniging een relevant antwoord daarop geeft en de partijorganisatie daarop aangepast zal moeten worden, is de helft het eens en ruim een derde is neutraal.
Bij de vraag of de respondenten actief willen meedenken in de partij over de situatie na de verkiezingen gaf in beide gewesten 68% aan als lid van de landelijke sociaaldemocratie actief betrokken te willen zijn, terwijl 43% een inhoudelijke bijdrage wil leveren; ruim een op de drie wil dit in de eigen woonplaats of buurt doen.
Persoonlijke toelichtingen (open slotvraag)
Dat het onderwerp van dit ledenpanel bij de leden leeft, blijkt ook uit het feit dat maar liefst 672 leden in Noord-Holland en 220 leden in Utrecht, de moeite hebben genomen om bij de slotvraag nog een nadere persoonlijke toelichting te geven. Daarbij werden tal van elementen benoemd die we hier niet allemaal de revue kunnen laten passeren.
Het initiatief van dit ledenpanel werd gewaardeerd. Over de vragenlijst waren verschillende meningen: van heel goed tot te intern of te organisatorisch. Ook werden vragen over de inhoud gemist. Hier wreekt zich dat een enkel ledenpanel per definitie een beperkt aantal vragen bevat.
Veel leden gaven in persoonlijke hartenkreten weer wat er in de aanloop naar de verkiezingen fout maar ook goed is gegaan voor de partij, of wat er naar hun mening moet gebeuren om de partij of het sociaaldemocratische gedachtengoed er weer bovenop te helpen. Maar de ernst van de situatie wordt door sommige respondenten onderstreept met de ontboezeming dat zij deze keer niet op de PvdA hebben kunnen stemmen! En dat terwijl ze lid zijn!
Techniek
Het Rode Nest heeft de organisatie van de vragenlijst van een ledenpanel inmiddels onder de knie.
De organisatie van de aansluitende digitale discussie door een afdelings- of gewestelijk bestuur van de PvdA is in de pandemie lastig. Een digitale discussie kan zich nog in allerlei richtingen ontwikkelen. Dit varieert van streaming “televisie” tot de weergave van pratende hoofden van de aanwezigen.
De veelheid aan gebruikte programmatuur en de onbekendheid met deze manier van vergaderen maakt de organisatie van een digitale vergadering nog steeds een opgave.
De argeloze deelnemer kijkt naar een scherm vol gezichten en knopjes, soms draait ook een half zichtbare tekstrol met chats mee, maar men heeft geen idee hoe een bijdrage te leveren
Een heldere en eenduidige gebruiksaanwijzing om hier mee om te gaan, bijvoorbeeld om het woord te vragen, te scrollen door de pagina’s met gezichten, of te chatten, ontbreekt nog.
Tot nu toe steekt Zoom als effectief programma met kop en schouders boven zijn concurrenten uit.
Vooral de chats leveren een schat aan opmerkingen en gezichtspunten op. Met het oog op een serieuze beantwoording van het in de chats gestelde, voldoet Zoom het beste. Een bestuur dient er dan ook zorg voor te dragen dat de in de meeting geplaatste chats veilig worden gesteld in een document, opdat daar later in een reactie op teruggegrepen kan worden.
De meeting
Het leiden van de digitale discussie is een kunst die zich nog ontwikkelt en waar voorzitters in moeten groeien. De eerste lessen geleerd zijn:
– De in het ledenpanel als belangrijk aangegeven vraagpunten weerklinken in de discussie.
– De leden komen ruim aan het woord (hotemetoten zitten niet meer op de eerste rij).
– Open vizier: deelnemers verschuilen zich niet achter een pseudoniem.
– De formulering van de vraagpunten voor het aansluitende ledengesprek kan altijd scherper.
– Heldere rolverdeling tussen de gespreksleider en de beheerder van de chat room.
– Beheerder brengt chats in het plenaire debat in.
Hoe nu verder?
Andere gewesten dan Noord Holland en Utrecht kunnen nog steeds een ledenpanel naar aanleiding van de Tweede Kamer verkiezing 2021 houden.
Ook is er de komende jaren voldoende discussiestof over de veranderingen die de PvdA ondergaat.
Vooral de Gemeentepolitiek wordt, ondanks de landelijke formatieperikelen, nu steeds belangrijker. De afdelingsbesturen zetten de programma’s voor de gemeenteraadsverkiezingen in de steigers.
De ervaring en know how van het Rode Nest met ledenpanels in gemeenten kan het gesprek en betrokkenheid van de leden bij de totstandkoming van de verkiezingsprogramma’s verbeteren.
En niet alleen voor de oordeelsvorming van leden kan een ledenpanels een rol spelen. Het ledenpanel kan ook een rol spelen bij deur tot deur gesprekken met niet-leden.
In de volgende nieuwsbrief meer over wat het Rode Nest hier mee doet.
Door de hoge deelname en de antwoorden van de respondenten was de vragenlijst een succes.
De uitkomsten van dit ledenpanel vormen een goede start voor verdere discussie met de leden op de regio-dag. Het is essentieel dat die discussie goed gevoerd wordt.
Geert Eggink
Op de website van PvdA Noord-Holland staan de specifieke uitkomsten van het ledenpanel van Noord-Holland. Klik hier om die in te zien.
Op de website van PvdA gewest Utrecht staan de specifieke uitkomsten van het ledenpanel van het gewest Utrecht. Klik hier om die in te zien.