Sturing ledendemocratie van onderop moet van afdelingen, gewesten en Partijbestuur komen

Reactie Rode Nest op rapport werkgroep Ledendemocratie

Het Partijbestuur heeft een Werkgroep Ledendemocratie ingesteld en hun gevraagd een evaluatie uit te voeren van de ledendemocratie binnen de PvdA. Hieronder een eerste reactie van het Rode Nest op het advies en de voorgestelde acties van de Werkgroep Ledendemocratie in dit rapport. Het Rode Nest is al sinds het verschijnen in 2013 van het spraakmakende rapport “Tussen leden en leiders” van Han Noten bezig met het ontwikkelen van instrumenten om ledendemocratie handen en voeten te geven.

Om ledendemocratie te bevorderen:

Rode Nest wil in aanloop naar de verkiezingen het ledenpanel landelijk inzetten

Democratie, dus ook ledendemocratie, is griezelig en niet voor bange mensen. In democratie gevonden noodzakelijke compromissen schuren en doen vaak pijn. Maar al te snel ontstaat het gevoel van dwang om je bij een democratisch tot stand gekomen resultaat neer te moeten leggen.
Vaak blijf je zitten met het gevoel niet gehoord te zijn of zelf zelfs tekort te zijn geschoten. Als je daar wat over zegt, krijg je voor je kiezen dat democratie niet voor bange mensen is. En dat voelt dan ook weer niet goed.

Een levendige PvdA-vereniging heeft actieve en betrokken leden die elkaar in hun zoektocht naar solidariteit opzoeken, elkaar weten te vinden om elkaar te spreken, te informeren en over standpunten te discussiëren. Een mooi ideaal, dat in de praktijk van het labyrint van parlementaire procedures binnen de PvdA nog wel eens verkeerd bleek uit te pakken.
De vraag Is dan: Is de (sociaaldemocratische) PvdA wel democratisch genoeg?
Om dit eens scherp te krijgen en te actualiseren heeft de partij in 2015 over de Ledendemocratie in de PvdA het spraakmakende rapport van de commissie Noten: “Tussen leden en leiders” niet alleen aangenomen maar (naar het leek) ook bij resolutie omhelsd.

Over ledendemocratie ging de werkgroep Noten in 2013 aan de slag en stelde de PvdA bij het rapport van Noten in 2015 een resolutie vast. Bij het eerste lustrum van het rapport Noten (2013/ 2015 – 2020) vraagt de PvdA zich af wat daar nu eigenlijk van terecht is gekomen. Het partijbestuur heeft een Werkgroep Ledendemocratie ingesteld die een evaluatie van de ledendemocratie heeft uitgevoerd.
Daartoe heeft het partij-coryfeeën geïnterviewd en is een uitgebreid landelijk ledenpanel onder PvdA- leden gehouden.
Op basis daarvan heeft deze werkgroep een rapport met advies en acties voor het Partijbestuur opgesteld. En dat advies is een verslag van het werk aan de weg naar ledendemocratie van onderop. En er komt nog veel meer aan. Zo verscheen onlangs nog de uitkomst van een enquête van en over PvdA-jongeren dat nog niet in het rapport van de werkgroep is meegenomen. het gaat dus maar door. En dat is goed.

Meer over het rapport van de werkgroep ledendemocratie verderop in de Nieuwsbrief.

Het Rode Nest als een gevolg van het rapport Noten

Het Rode Nest loopt al geruime tijd vooruit op de lustrumviering. Om te beginnen zijn de deelnemers begonnen er met elkaar over te praten.
Het ging daarbij in eerste instantie over het functioneren van het ICT instrumentarium dat ontwikkeld is om ledendemocratie van onderop gestalte te geven.
Gespreksonderwerpen waren: Stemlokaal, Ledenkamer, open platform, thuis stemmen bij een life stream van een vergadering etc.
De eerste conclusie was dat met de ledendemocratie bij de PvdA – voor zover deze afhankelijk is van ICT instrumenten – veel mis is. Niet alleen op technische, financiële en operationele punten maar ook wat betreft de toegankelijkheid voor leden.
Denk aan de praktische onmogelijkheid om als lid zelf gesprekspartners te kunnen vinden of gespreksgroepen te vormen.
Toch zijn er ook successen zoals het Stemlokaal. Deze zou beter gecommuniceerd moeten worden, maar het Communicatieplan Ledendemocratie (2017) biedt hier uitkomst.

Het Rode Nest pakte ook de draad van Noten op

De vijf principes die de commissie Noten – na twee jaar werken (2013-2015) – formuleerde en die de PvdA in 2015 omhelsde, zijn nog steeds actueel en dienen als inspiratie en leidraad voor de verdere ontwikkeling van de PvdA.
De kern van “Noten” (en nu het streven van het Rode Nest) is de kwaliteit en kwantiteit van reële gesprekken in de PvdA te stimuleren: tussen partijleden onderling en tussen partijleden en partijbestuurders en hun vertegenwoordigers.

Het Rode Nest heeft daartoe het ledenpanel ontwikkeld

Met een ledenpanel bevraagt een afdeling, gewestelijk bestuur of partijbestuur de PvdA-leden zodanig dat zij de resultaten terug kan geven in de vorm van een gesprek tussen leden en leiders.

Het Rode Nest biedt het ledenpanel aan de afdelingen en gewesten aan en deze kunnen dan als volg aan de slag: Een bestuur stelt vragen, leden antwoorden, waarna een bestuur responsief over de antwoorden met de leden in gesprek gaat en conclusies trekt.
Inmiddels maken afdelings- en gewestelijke besturen steeds vaker en intensiever gebruik van deze aanpak om met elkaar in gesprek te komen. Dat gaat de goede kant op!

Ledenpanels hebben succes

Inmiddels zien wij de nodige weerstanden opkomen. Over de ledenpanels circuleren al heel wat misvattingen, zoals:
– Leden panels zijn referenda, geven lastige leden een overdreven groot platform;
– Ze peilen in eenrichtingverkeer (als onderdeel van de marketing) de stemming onder de leden, geven vertegenwoordigers direct toegang tot de leden en passeren de besturen;
– Ze zijn besluitvormend en vervangen congressen en politieke ledenraden en zijn daarom
niet democratisch.
Vraag is dan ook hoe dergelijke misvattingen zijn ontstaan.

En dan is er nog een punt

De PvdA is nog steeds een grote ledenorganisatie met een eveneens grote verscheidenheid aan leden. Het is zaak om de diversiteit aan leden als kwaliteit te zien en tot zijn recht te laten komen en deze voor elkaar productief te maken.
Daarvoor is het nodig dat de leden elkaar gemakkelijk kunnen vinden om met elkaar in gesprek te gaan en dat zij daarbij op de partijorganisatie als een betrouwbare en faciliterende organisatie kunnen rekenen. Om bijvoorbeeld een buurtgroep van partijgenoten te kunnen vormen die met elkaar om de keukentafel gaat zitten. De partijorganisatie houdt zich echter strikt aan algemene privacy-regels, waardoor de vorming van een “keukentafelgesprek” niet van de grond kan komen..
Gelukkig is dit met simpele ICT- hulpmiddelen eenvoudig aan te pakken. Het is een kwestie van willen en doen en niets anders.

Ledendemocratie van onderop moet juist gestimuleerd worden

De focus van de partijorganisatie ligt nu begrijpelijkerwijs op het beheersen en stroomlijnen van formele opinievorming en de besluitvorming. De aandacht gaat richting congressen, in plaats van het van onderop faciliteren van het verenigingsleven. Het beheersen en stroomlijnen is een belangrijk aandachtspunt binnen de vereniging. Begrijpelijk, velen hebben het schrikbeeld voor ogen van saaie congressen waar rijen motie-indieners hun individuele punt staan te maken.

Echter, dit beeld van de besluitvorming binnen de PvdA mag niet leiden tot het sluiten van de ogen voor de noodzaak om ledendemocratie van onderop te blijven stimuleren. Want vraag je eens af hoe het komt dat een PvdA-lid zich zo ongehoord voelt dat hij/zij zich tijdens een congres te kijken zet?
In een voorcongres bestaat de technische mogelijkheid om je standpunt naar voren te brengen en daarmee te toetsen aan de opinie van anderen. Hier ligt een mogelijkheid om individuele standpunten beter tot hun recht te laten komen en dat betekent een waardevol experiment dat verdere uitbreiding verdient. Een ledenpanel met de daarop volgende discussie als voorbereiding op zo’n voorcongres is een nuttige aanvulling, zo is in de praktijk gebleken.

De Verenigingsraad dient ontwikkeling van ledendemocratie nauwlettend te volgen

Ledendemocratie van onderop betekent in de eerste plaats een goed ontwikkeld verenigingsleven. En een goed ontwikkeld verenigingsleven vergt van verantwoordelijke partijbestuurders energie en inventiviteit. De zorg voor het verenigingsleven maakt een belangrijk en zwaarwegend onderdeel uit van het takenpakket van het partijbestuur.

Het resultaat van het verenigingsleven van de PvdA is een gezamenlijke koers. De besluitvorming over de koers moet natuurlijk ordelijk verlopen en dat is een belangrijke taak van het Presidium.
Echter, ledendemocratie van onderop is meer dan het correct volgen van procedures, waar vooral het Presidium zich mee bezig houdt.

Ledendemocratie van onderop is een typische ontwikkelingstaak van de vereniging zelf. En daar is de Verenigingsraad voor.
De Verenigingsraad heeft een belangrijke taak in het verenigingsleven, via toezicht en goedkeuring van de begroting en het beslissen over ontwikkeling- en structuurvragen in de PvdA.
De notitie van de werkgroep Ledendemocratie richt zich dan ook tot (de leden van) de Verenigingsraad. Met andere woorden: wanneer het gaat om initiatieven op het gebied van ledendemocratie is niet alleen het Partijbestuur aan zet, maar ook de Verenigingsraad en het Presidium zelfs, zij het in mindere mate.

Zo zou het niet vreemd zijn wanneer de Verenigingsraad, vanuit zijn deskundigheid over het verenigingsleven, concreet bepleit dat de partijorganisatie tenminste 1,5 FTE vrij moet maken om de ambities rond de ledendemocratie van onderop waar te maken en vervolgens scherp let op de verdere ontwikkeling van de ledendemocratie.

Het Rode Nest blijft na het lustrum van Noten niet stil zitten

In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen 2021 zullen afdelingen ledenpanels gaan organiseren.
Een speciaal ontwikkeld ledenpanel geeft een afdeling de mogelijkheid om samen met de leden binnen een vast, maar flexibel format aan het verkiezingsprogramma en het gemeenteraadsprogramma te werken. Dit format waarborgt de inbreng van de leden in het proces naar de gemeenteraadsverkiezingen.
Het Rode Nest heeft dat format ontwikkeld en doet daarmee een flinke handreiking aan de besturen. Het format is flexibel van opzet: het bestuur kan binnen die opzet zelf verdere keuzes maken die aansluiten bij de lokale wensen en behoeften.
Doe mee !

Geert Eggink