Een Ledenpanel is een elegant en doeltreffend middel om de ledenparticipatie (en daarmede ledendemocratie) van onderop te (re)activeren. Het door Het Rode Nest ontwikkelde model is veelzijdig: het kan breed van opzet zijn, maar ook op een enkel thema behoorlijk diep gaan. De praktijk heeft het al laten zien, er zijn al tal van variaties mogelijk op het basismodel, terwijl intussen ook wordt gewerkt aan uitbreiding van mogelijkheden.
Verwerking open vragen kan eenvoudiger
Het klinkt als een dooddoener, maar het is wel een feit: techniek staat voor niets, techniek staat ook niet stil. Dat laatste geldt in zekere zin ook voor de leden van het Rode Nest, voor wat ze met het ledenpanel doen: ze verkeren als het ware in een permanente staat van interactie met het instrument Ledenpanel en toetsen dat op mogelijke onvoorziene en niet direct zichtbare onvolkomenheden. Daardoor zien zij toch nog geregeld mogelijkheden voor kleine verbeteringen, welke na een interne test worden doorgevoerd.
Naast dit vanzelfsprekende reguliere klein onderhoud, kunnen zich ook aanmerkelijke verbeteringen aandienen, zoals nu aan de orde is voor de verwerking van antwoorden op zogeheten ‘open vragen’. De betreffende besturen wordt geadviseerd terughoudend te zijn in het al te veelvuldig gebruik van dit type vraag. Want één al te losjes en misschien deels terzijde het thema van het ledenpanel geformuleerde open vraag, levert bij een breed uitgezet ledenpanel al snel een aanzienlijk pakket op van uiteenlopende reacties. Aan de andere kant, open vragen geven respondenten de vrijheid in eigen woorden hun mening of toelichting te geven. Een groot goed, dat moet worden gekoesterd en het draagt bovendien bij aan maximalisering van ledenparticipatie. Beter kan het Rode Nest zich bijna niet denken. De open vraagstelling verdient dan ook zeker een plaats in de vragenlijst voor een ledenpanel.
Experimenten
Weliswaar kan aldus een schat aan informatie worden verkregen, maar wekt de gelegenheid tot reageren in geval van een open vraagstelling bij de respondenten ook verwachtingen en schept dientengevolge onontkoombare verplichtingen voor het bestuur. Ga er maar eens aan staan, aan het scheppen van orde in die bulk van antwoorden en reacties! Alleen al het lezen van de open antwoorden in de context van de uitslagen vergt heel veel tijd. Het Rode Nest heeft daarom de laatste tijd geëxperimenteerd met een combinatie van een in eigen beheer ontwikkelde tool voor tekstanalyse en van de tool die voor het ledenpanel wordt gebruikt. Hierdoor is de uitvoering van die impliciete opdracht van leden eenvoudiger en beter hanteerbaar is geworden.
Tekstanalyse geeft de mogelijkheid om die antwoorden nader te categoriseren en te duiden. Tegelijk kan bij het categoriseren ook een sentiment worden toegevoegd. Een toelichting kan bijvoorbeeld een opmerking bevatten over een plan of idee. Dit kan bijvoorbeeld positief (“een goed idee!”), neutraal (“idee wel oké”) als negatief (“ik ben het niet eens met het idee”) zijn. Het antwoord krijgt de categorie “idee”, maar de onderliggende boodschap is sterk verschillend. In dit geval is sentimentanalyse een grote hulp! Het sentiment wordt duidelijk gemaakt met een achtergrondkleur: positief is groen, neutraal grijs en negatief rood. Deze verwerking is een tijdrovende klus, maar het eindresultaat geeft wel een goed beeld van de antwoorden en draagt dus sterk bij aan het interpreteren van de uitkomsten op de overige vragen. Overigens kan een antwoord meerdere categorieën bevatten. Bij de uitkomsten worden de tekstanalyses direct gepresenteerd bij de vraag.
De fase van experimenteren is nu achter de rug en kán door ons ook in praktijk worden gebracht. Met nadruk op kan, want zoals wij besturen adviseren voorzichtig te zijn met open vraagstelling, zo is het Rode Nest ook terughoudend in toepassing van tekstanalyse op antwoorden en reacties op open vragen. In de eerste plaats in verband met het arbeidsintensieve karakter van dit middel, maar ook vanwege het gegeven dat het eerst en vooral een handreiking is aan het bestuur voor verdere uitwerking. Te weten, de duiding van de reacties en de vereiste inhoudelijke terugkoppeling naar, in ieder geval, de respondenten, maar bij voorkeur ook naar alle leden van afdeling, gewest of netwerk. Bij een gewenste tekstanalyse door Het Rode Nest zal het betreffend bestuur zich dan ook moeten binden aan een plan van aanpak voor verdere uitwerking.
wordt verwacht..
Een volgende stap in de ontwikkeling van een ledenpanel is de uitwerking van de optie waarbij het mogelijk is om leden zonder aansluiting op internet toch in de gelegenheid te stellen deel te nemen aan een ledenpanel en hierdoor ook voor hen actieve ledenparticipatie weer mogelijk te maken. Na de zomer 2019 kan hier meer over worden gezegd.
Cees Schipper