Het proces naar samenwerking beschreven:
Hierbij een beschrijving hoe wij in de afdeling en in de gemeente Voorne aan Zee (voormalig Hellevoetsluis, Brielle en Westvoorne) gekomen zijn tot een gezamenlijke fractie van GroenLinks en PvdA. Ik (Daan Dankaard, voormalig fractievoorzitter Hellevoetsluis(red.)) heb dit samen met Bianca Verschoor, de toenmalige fractievoorzitter van GroenLinks opgesteld, met dank aan haar voor een paar waardevolle tips.
Bij sommige leden van beide partijen moest weerstand worden overwonnen
Positie in de gemeenteraad is door samengaan versterkt
Al heel lang was ik van mening dat we veel doelmatigheid en doeltreffendheid links lieten liggen door als links-progressieve partijen elkaar te bevechten, of niet samen te werken. Vanaf 2015 had ik daar zowel binnen de PvdA-fractie Hellevoetsluis als met Bianca Verschoor regelmatig informele gesprekken over. Bianca had er wel oren naar, maar er zaten toen bij een aantal PvdA- en GroenLinks leden nog weerstanden van persoonlijke aard. Bianca en ik hadden bij onze beide partijen vergelijkbare ervaringen.
In 2018 werd ik fractievoorzitter van de PvdA Hellevoetsluis, en werden de gesprekken over een eventuele lokale samenwerking met Bianca – die al langer fractievoorzitter bij GroenLinks was – frequenter en intensiever. Voor die tijd bemerkte ik bij sommigen uit beide partijen koudwatervrees (vaak op persoonlijke gronden) vanaf eind 2018 proefde ik steeds meer dat de scherpe kantjes tegen de samenwerking GroenLinks/PvdA langzaam wegebden en er over en weer meer waardering voor elkaar ontstond.
Ook bestuurlijk werden de eerste stappen gezet en werd er advies gevraagd aan, en gekregen van het CLB en het Partijbestuur in de vorm van de notitie ‘Samenwerking met andere politieke partijen (2020)’. Op 17 nov 2020 vond in de ALV van de PvdA Voorne een themadiscussie over Linkse samenwerking plaats. Onze gastspreekster, Jacqueline Kalk van het CLB, ging hier nader op in. Het afdelingsbestuur van PvdA Voorne had voor deze themabespreking een begeleidend stuk meegestuurd, waarin onder meer de volgende paragraaf:
Waarom is politieke samenwerking belangrijk? Op lokaal niveau zorgen we voor brede steun in de samenleving voor die zaken die voor onze kiezers belangrijk zijn. We streven naar een sterke positie in de gemeenteraad om dit ook politiek te kunnen realiseren.
In de lokale politiek herkennen wij partijen waarvan de standpunten grote overeenstemming tonen met die van onze PvdA. Beweegredenen om onze werkzaamheden gezamenlijk te doen zijn:
- Electoraal (je denkt door samen te gaan meer stemmen te halen),
- Versterken van de kandidatenlijst,
- Doelmatiger en doeltreffender taakuitvoering (gescheiden moeten de leden van de fracties van deze partijen alle werkzaamheden ieder voor de eigen partij doen, in plaats van de krachten te bundelen en er gezamenlijk sterker uit te komen),
- Meer invloed en kans op coalitiedeelname.
Samenwerking met deze politieke partijen ligt daarom voor de hand. De voorbereiding op de volgende gemeenteraadsverkiezingen is een logisch moment om over de samenwerking met andere politieke partijen in de gemeente na te denken.
Verdergaande samenwerking
De conclusie uit deze themabespreking was dat de leden voldoende grond zagen voor een verdergaande samenwerking met GroenLinks bij de Gemeenteraadsverkiezingen 2022, en dat dit in de volgende ALV formeel ter besluitvorming zou worden voorgelegd. In de aanloop naar deze ALV werd in samenwerking met het Rode Nest (https://rodenest.nl/) een ledenenquête uitgezet. Samenvattend waren hieruit de resultaten:
- Respons 39%.
- 79% voor samenwerking met andere partijen, 14% daar tegen.
- 52% voor vergaande samenwerking in de vorm van één kandidatenlijst en één programma, 19% voor het oprichten van een nieuwe progressieve lokale partij (19%).
- 94% ziet GroenLinks dan als meest in aanmerking komende partij voor verdere samenwerking; gevolgd door 52% voor SP en 21% voor D66.
GroenLinks doorliep een vergelijkbaar traject en ook daar waren de leden in grote meerderheid voor een samenwerking met PvdA. Met bovenstaande status kregen de afdelingsbesturen het mandaat om de onderlinge samenwerking GroenLinks/PvdA nader vorm te geven. Het heeft ons zeker geholpen dat er ook langzamerhand landelijk een beweging ontstond waarbij GroenLinks en PvdA meer samen gingen doen (met dank aan Frank van de Wolde, Jesse Klaver en Liliane Ploumen).
Intussen waren de fracties van GroenLinks- en PvdA-Hellevoetsluis al vanaf september 2021 volledig gaan samenwerken door middel van gezamenlijke fractievergaderingen, waarbij de volgende werkafspraken werden gemaakt:
- We spreken in fractieoverleg af wie bij welk agendapunt het woord voert. Liefst één voor de hele samengestelde fractie, maar daar kunnen we incidenteel van afwijken. We geven dit tijdens de beraadslagingen aan. (Opmerking: dit kan bij verschil van mening, of op strategische gronden door hierdoor toegenomen spreektijd);
- Bij de mededelingen in de Raad van 3 september deze status quo melden.
Een aantal jaren geleden waren de gemeenten Brielle, Hellevoetsluis en Westvoorne een traject ingegaan om te komen tot een gemeentelijke herindeling en inmiddels was besloten om te komen tot één fusiegemeente (vanaf 01 januari 2023 is dit de nieuwe gemeente Voorne aan Zee). De drie PvdA-afdelingen waren al enkele jaren daarvoor met instemming van het Partijbestuur samengegaan in één afdeling Voorne. In de ontwikkeling naar één gemeente hadden de drie Raden besprekingen gestart om te komen tot een gezamenlijke Strategische Visie. Met de besturen, de fracties en enkele actieve leden van GroenLinks en PvdA hebben wij deze besprekingen onderling geharmoniseerd door een ‘Strategische Visie over Links’ op te stellen. Deze besprekingen werden in verband met Covid-19 digitaal gevoerd. Saillant was dat na afloop de deelnemers aangaven dat in de discussies niet herkenbaar was wie nu de GroenLinks- en wie de PvdA-leden waren. De extremen in meningen binnen de twee bloedgroepen bleken vaak groter, dan onderling tussen de bloedgroepen.
Samenwerking krijgt daadwerkelijk gestalte
Vanaf medio 2021 voerden de afdelingsbesturen van GroenLinks en PvdA op Voorne gezamenlijke bestuursvergaderingen. Op 30 november 2021 werd in de aanloop naar de GR-verkiezingen van 2022 twee gezamenlijke commissies van GroenLinks en PvdA werkgroepen ingesteld: Programmacommissie en Kandidaatstellingscommissie. In de Programmacommissie was de samenwerking net zo voortvarend als hiervoor geschetst bij de totstandkoming van de ‘Strategische Visie over Links’: de groenste PvdA’ers waren groener dan sommige GroenLinksers, en de sociaalste GroenLinksers waren socialer dan sommige PvdA’ers. Ik zat niet in de Kandidaatstellingscommissie, maar bij de presentatie en vaststelling van de kandidatenlijst in de ALV heb ik wel begrepen dat ook daar de discussies opbouwend werden gevoerd met de bereidheid om elkaar ruimte te gunnen; het resultaat was een uitgebreide lijst waarbij de plekken om en om werden gevuld door PvdA en GroenLinks.
Mijn persoonlijke mening: Nederland, en met name de mensen die het niet komt aanwaaien, en Milieu en Natuur, zullen er zeer bij gebaat zijn als de links-progressieve krachten vergaand samenwerken: streven om verschillen van visies en inzichten aan elkaar uit te leggen en verschillen van meningen van elkaar te accepteren. En, last but not least: ik ben er trots op dat we in Voorne aan Zee, tegen de algemene stroom in, een deel van deze samenwerking al gestalte geven, terwijl de rechterzijde steeds meer versnippert. Internationaal en Europees moeten wij ook streven naar maximale bundeling van links-progressieve bewegingen. Laat het ‘elkaar de tent uit vechten’ maar lekker aan rechts over!
Bianca geeft nog de volgende tips mee (waar ik voor 100% achter sta):
Tip 1 – Het gaf rust dat de kandidatenlijst om en om was en dat dit ook vooraf goed is vastgelegd. Indien er tijdens de ALV mensen naar voren werden geschoven, kon een GroenLinks-lid alleen andere GroenLinks-leden naar achteren op de lijst schuiven.
Tip 2 – De lijsttrekker was van de PvdA; dit betekende niet dat hij alleen alle lijsttrekkersdebatten ging voeren. De ene keer deed hij dat, de andere keer de nummer twee, van GroenLinks. Als tip zou ik willen meegeven dat het voor sommige debatten wellicht handiger was geweest als een PvdA- en een GroenLinks-lid de debatten met z’n tweeën hadden gedaan. Dit bied mogelijkheden om binnen een debat onderwerpen te verdelen. Ga er wel altijd met z’n tweeën heen; dit straalt vertrouwen uit, ook al gaat het niet altijd zoals de ‘bankzitter’ wil.
Tip 3 – Maak gebruik van elkaars expertise en sterkte, gun elkaar wat en begrijp dat er verschillen zijn; maak dit bespreekbaar maar ga daarover niet eindeloos in discussie. Wat voor de één heel belangrijk is (stokpaardjes) kan voor de ander niet zo zijn, maar maak hier een partij-stokpaardje van, en geef diegene, die dit tot zijn stokpaardje heeft gemaakt, daar de verantwoordelijkheid voor.
Tip 4 – Beide achterbannen zijn uiterst belangrijk; neem die goed mee. Houd een enquête, onderneem gezamenlijk activiteiten, straal energie uit en wees trouw aan elkaar. Problemen los je samen op en niet via sociale media.
Tip 5 – Spreek met één mond naar buiten en houd verschillen klein; accepteer deze verschillen, leg de focus op de overeenkomsten.
En dan wil ik ten laatste nog tip 4 van Bianca aanvullen: globaal zijn er bij beide partijen nu 75 tot 80% van de leden die het samengaan in de een of andere vorm ondersteunen, en dat is mooi. Maar we moeten ons ook realiseren dat daarmee 20 tot 25% deze ontwikkelingen niet helemaal (of helemaal niet) omarmen, terwijl dit allemaal mensen zijn die ons lief zijn en die ons gedachtengoed ondersteunen; deze moeten we niet van ons vervreemden. We moeten dus heel zorgvuldig vooruit gaan, heel veel uitleggen en laten zien. Liever een jaar later met zijn allen, dan een jaar eerder met verlies van een smaldeel.
Daan Dankaart, voormalig fractievoorzitter PvdA Hellevoetsluis,
mede namens Bianca Verschoor, voormalig fractievoorzitter GroenLinks Hellevoetsluis en huidige nr. 2 in de fractie van GroenLinks PvdA Voorne aan Zee.